Surprise!

Seizoen 2 van de podcast is al efkes gedaan en seizoen 3 staat nog niet in de steigers, maar ik kon niet wachten om deze aflevering op te nemen.

De concrete aanleiding is een Instagram-story die ik onlangs zag passeren en waarin iemand vrij giftige opmerkingen maakte over haar kat. Ik ga niet te veel in detail treden, omdat het eigenlijk niet zo relevant is over wie het gaat en wat ze precies geschreven had, maar ze leek heel gefrustreerd omdat haar kat een stressgerelateerde blaasontsteking had en omdat ze met haar nageltjes in de gordijnen hing. Nu, ik wil die gevoelens zeker niet wegwuiven, want het is frustrerend als je kat iets kapot of vuil maakt, maar als kattengedragstherapeute dacht ik natuurlijk in de eerste plaats aan die arme kat, die op haar manier probeert aan te geven dat ze zich niet zo goed voelt, terwijl haar baasje de signalen verkeerd interpreteert.

En ze is zeker niet de enige, want ik hoor wel vaker mensen klagen over het gedrag van hun kat omdat ze het niet begrijpen, en ik ben zelf ook nog een van die mensen geweest. Er zijn verschillende verklaringen voor dat onbegrip, en één ervan heeft te maken met het feit dat mensen, en ik dus vroeger ook, soms de neiging hebben om het gedrag van katten te verklaren vanuit een menselijk perspectief. In de wetenschap wordt dat “antropomorfisme” genoemd. En er zijn zeker gelijkenissen tussen katten en mensen, want als we alles heel erg gaan vereenvoudigen, dan hebben we allemaal dezelfde basismotivatie: zoveel mogelijk positieve ervaringen opdoen en zo weinig mogelijk negatieve. Alleen hebben wij een veel breder scala aan emoties die ons gedrag kunnen beïnvloeden en die we soms projecteren op onze katten. Dat resulteert in een aantal hardnekkige mythes, die ik in deze aflevering wil ontkrachten - voor minder onbegrip en frustratie in jouw relatie met je kat. Want als zij met haar gedrag probeert

De eerste mythe is dat je kat iets doet, of niet doet, om jou te pesten. Er is al onderzoek verricht naar de emoties die katten kunnen ervaren, en in de toekomst gaat dat onderzoek misschien tegenspreken wat we vandaag weten, maar tot nader order kan je kat zich niet inleven in de gevoelens van anderen. Ze beseft dus echt niet welke impact haar gedrag heeft op jou, laat staan dat ze jou met opzet zou willen raken. Als ze jouw lievelingszetel aan flarden krabt of plast op je splinternieuwe gordijnen, dan heeft ze daar een andere reden voor. Voor een correcte diagnose zou ik jouw kat en jouw situatie moeten kennen, maar het krabben aan een zetel zou erop kunnen wijzen dat jouw kat op die plaats nood heeft aan het ontladen van stress of aan het onderhouden van haar nagels. Dat zijn instinctieve behoeftes die je haar niet kan afleren, maar je kan je kat op die plaats wel ander krabmateriaal aanbieden om je zetel te sparen. Meer tips daarover geef ik in episode 7, dus ik zal een link in de shownotes zetten.

En wildplassen, of de grote boodschap doen, eender waar in huis, kan in de allereerste plaats wijzen op een medisch probleem. Veel huiskatten krijgen vroeg of laat last van hun blaas of hun nieren en dan beginnen ze soms buiten de bak te plassen, bijvoorbeeld omdat ze er niet tijdig geraakt zijn of omdat ze de pijn die ze voelen, associëren met de kattenbak en daarom op zoek gaan naar een andere toiletlocatie. Ik krijg soms de vraag “Mijn kat keek naar mij en toen deed hij pipi in de zetel. Wat wil hij daarmee zeggen?”. Ik kan daarop alleen maar antwoorden dat daar geen intentie achter zit en dat het probleem ofwel medisch is, ofwel stressgerelateerd. Dus als je plasjes vindt in huis, maak dan een afspraak bij de dierenarts om na te gaan of je kat fysiek gezond is. Pas als dat het geval is, heeft het zin om op zoek te gaan naar andere redenen voor het wildplassen of sproeien. En in het geval van je nieuwe gordijnen zou dat kunnen zijn omdat je kat erdoor gestresseerd raakt. Dat kan belachelijk klinken, maar als je al geluisterd hebt naar eerdere afleveringen, dan weet je dat katten niet zo dol zijn op veranderingen in huis. En die nieuwe gordijnen hebben een geur die je kat nog niet kent, of ze maken een onbekend geluid als je ze open of dicht trekt, of ze bewegen of op een manier die je kat bedreigend vindt … Ik heb het al meermaals gezegd, maar katten zijn van nature geprogrammeerd om altijd op hun hoede te zijn voor gevaar. En voor ons is het misschien onbegrijpelijk dat ze bang zijn van zoiets onnozels als een gordijn, maar als je merkt dat je kat erop reageert, hou daar dan alsjeblieft rekening mee. Je kan je gordijnen bijvoorbeeld nog niet meteen ophangen, maar een weekje buiten het bereik van je kat leggen zodat ze de geur van je huis opnemen. En als ze ophangen, open en sluit ze dan de eerste dagen misschien wat voorzichtiger, in plaats van met een woesj.

Een tweede mythe is dat je kat kwaad kan zijn op jou omdat jij iets wel of niet gedaan hebt. Bijvoorbeeld: je komt terug van vakantie, je kat komt snuffelen, draait zich om en loopt weer weg. Of ze blijft staan en ze sproeit op je bagage. Sommige mensen zeggen dan “Oei, ze is kwaad omdat we haar alleen gelaten hebben”. Nu ga ik er voor het gemak vanuit dat er tijdens jouw afwezigheid goed voor je kat gezorgd is, dus dat ze geen honger heeft, en dat ze fysiek gezond is. In dat geval kan een plas of sproei op jouw bagage weer wijzen op stress, omdat je bagage allemaal geuren meebrengt die jouw kat niet kent. En datzelfde geldt meteen ook voor jou. Ik weet dat het weer belachelijk kan klinken dat je kat jou niet zou herkennen, omdat ze toch weet hoe jij eruit ziet, maar geuren zijn voor katten ontzettend belangrijk. En we beseffen dat zelf niet altijd, maar na een reis ruik je helemaal anders dan wat je kat gewoon is en dan is het best mogelijk dat jij in eerste instantie een onbekende bent voor je kat. Of, nog een mogelijkheid is dat jouw kat na je vertrek heeft moeten wennen aan het alleen-zijn, of aan de aanwezigheid van een inwonende oppas, dat ze dat nieuwe ritme intussen gewoon is en dat ze nu weer even ontregeld is omdat er opnieuw een verandering is. Je hoort het, opnieuw een aantal mogelijke verklaringen, maar kwaad zijn hoort daar niet bij.

En “ze is kwaad” zeggen mensen ook soms als hun kat iets verwacht dat ze niet krijgt. Bijvoorbeeld: je kat zit aan de deur te wachten tot je haar naar buiten laat gaan, maar de deur blijft dicht omdat het weer eens aan ‘t regenen is. Of ze hoort een blikje dat opengetrokken wordt en ze denkt dat ze natvoer gaat krijgen, maar het blijkt om eten voor jou te gaan. Of ze zou graag bij jou op schoot komen zitten, maar jij moet nog de afwas doen - ik zeg maar iets. In al die gevallen is de kans groot dat je een evil eye krijgt, en wij interpreteren dat als kwaadheid, maar eigenlijk is het frustratie. Dat is een emotie die wel al aangetoond is bij katten, en bij veel andere zoogdieren, en die we voelen als een verwachting niet ingelost wordt. Maar dat is niet hetzelfde als kwaad zijn op iemand of iemand iets kwalijk nemen. Het lijkt een klein verschil, maar voor de band tussen jou en jouw kat is het wel een belangrijk onderscheid.

Mythe nummer drie: je kat is jaloers. Die hoor je bijvoorbeeld als er een baby geboren is en als de kat spullen van de baby vernielt of beplast. Ook hier: altijd eerst een medische check-up voordat je gaat zoeken naar andere redenen. De komst van een baby is een ingrijpende verandering in huis, ook voor je kat, en de bijhorende stress kan resulteren in een blaasontsteking. Niet-medische redenen waarom een kat plast, of sproeit, op babyspullen, zijn vergelijkbaar met de nieuwe gordijnen. Onbekende voorwerpen en geuren in huis, en daaronder valt zowat alles wat bij de baby hoort, kunnen zoveel negatieve emoties losmaken bij je kat, dat ze gaat sproeien of krabben om die stress kwijt te raken. In aflevering 20 van deze podcast hoor je tips om je kat voor te bereiden op de komst van een baby, door alles tijdig en geleidelijk aan te introduceren in huis. Er wordt ook soms gezegd dat een kat jaloers is als een andere kat in huis geaaid wordt, of er wordt gespeeld, of er zijn snoepjes, en de kat in kwestie komt aangesneld om ook haar deel te krijgen - of het liefst eigenlijk nog alles voor zichzelf. Vanuit een menselijk standpunt klinkt dat helemaal niet sympathiek, en wij verklaren dat dus als ‘jaloers’ of ‘egoïstisch’, maar het gedrag van die kat strookt perfect met de basismotivatie om gewoon zoveel mogelijk leuke dingen te verkrijgen. Wij mensen leren om daarbij rekening te houden met anderen, en de ene mens kan dat al beter dan de andere, maar katten zijn van nature geen groepsdieren zoals wij. Zij zijn op zichzelf aangewezen om te overleven, omdat er geen groep is waarop ze kunnen terugvallen, dus hou dat alsjeblieft altijd in je achterhoofd als je kat iets doet wat je van een medemens niet zou pikken.

En dat brengt mij meteen bij de vierde mythe: “Mijn kat wil de baas zijn”. Soms gaat het daarbij over een andere kat, of over een hond, of misschien zelfs over de mensen in huis, die de kat zou proberen te onderwerpen. Tot nu toe heeft de wetenschap geen bewijs gevonden van hiërarchie onder katten - en dat is wel een vereiste als je wil spreken over ‘onderwerpen’ of ‘domineren’. Again, ik weet dat ik katten hier nu zit af te schilderen als egoïstische mormels, maar hun allesoverheersende gedachte is “Hoe kan ik hier overleven, en als het kan ook nog een tof leven hebben”. Zo zijn ze nu eenmaal geprogrammeerd en dat kunnen we hen dus niet kwalijk nemen, maar dan moeten we wel onze menselijke bril even afzetten. Om een paar voorbeelden te geven: als een kat “zich stelt” tegenover een andere kat rond de voerbak, dan probeert ze haar eigen voedselvoorziening veilig te stellen. Dat kan je oplossen door meerdere eetlocaties te voorzien, zodat iedere kat rustig kan eten. En als een kat “zich stelt” tegenover een hond, dan kan dat zijn omdat ze bang is en besloten heeft dat de aanval de beste verdediging is. Dat kan je oplossen door veel hoogtes te voorzien in huis, zodat je kat weg kan van de hond als ze dat wil, en door bijvoorbeeld eetkommetjes ook buiten het bereik van de hond te zetten.

En wat betreft katten die zogezegd de baas proberen te spelen over ons, komen we bij de laatste mythe, die je heel vaak hoort, en het is iets wat je misschien zelf ook al eens gezegd hebt: “Ze weet nochtans dat het niet mag”. Wel, newsflash: dat weet ze dus niet. Het is niet omdat jij begint te roepen, of de plantenspuit bovenhaalt als jouw kat iets doet wat jij niet wil, dat jouw kat daardoor leert dat ze moet stoppen met dat gedrag. Veel gedragingen die baasjes liever niet zien, zoals op meubels klimmen of krabben, zijn namelijk inherent aan katten. Over het krabben heb ik het al gehad, en ook klimmen is een basisbehoefte. Ik zei al dat katten voortdurend op hun hoede zijn voor potentieel gevaar, en dat gevaar slaan ze het liefst gade vanuit de hoogte. Als jouw kat op een tafel of het aanrecht klimt, van waaruit ze een beter zicht heeft en zich veilig voelt, en ze wordt daar weggejaagd, dan leert ze twee dingen: dat ze geen veilige plekken heeft en dat jij onvoorspelbaar bent. Want de ene keer ben je lief tegen de kat en de andere keer ben je aan het roepen of duw je haar weg, terwijl je kat gewoon maar haar instinct volgt. En dat kan zorgen voor een groter gevoel van onveiligheid en stress, en mogelijks meer gekrab en gesproei, en zo beland je in een vicieuze cirkel. Dus als je kat ergens op klimt waar jij het liever niet hebt, vraag je dan af waarom ze net die locatie uitkiest. Als het een aanrecht is waar eten op ligt, laat dan geen voedsel onbewaakt achter. Als het een plek is vanwaar ze naar buiten kan kijken, of overzicht heeft in huis, zorg er dan voor dat ze daar naar boven kan. Als er breekbare spullen staan op die plek, zet ze dan ergens anders of zorg voor een alternatieve klimroute voor je kat, met opstapjes als stoelen of krabkartons, of een uitkijkpost zoals een krabton. Je kan het klim- of krabgedrag van je kat niet afleren, omdat dat oerinstincten zijn, maar je kan het wel kanaliseren.

Dus, wat hebben we vandaag geleerd? Als jouw kat iets doet wat jij niet leuk vindt, of niet begrijpt, dan is de vraag niet “Waarom doet ze mij dat aan”? De eerste vraag is altijd “Zou er een medisch probleem zijn?” en als dat niet zo is “Wat wil mijn kat voor zichzelf bereiken of vermijden met dit gedrag?”. En als je daarachter komt, dan kan je het nodige doen om tegemoet te komen aan die basisbehoefte.

Vind je het moeilijk om te achterhalen wat jouw kat wil, of hoe je erop kan inspelen op een manier die ook voor jou past, dan kan je mij altijd inschakelen voor 1-op-1 advies. Op basis van een stevige vragenlijst en, indien nodig, een huisbezoek, kunnen we samen zoeken naar oplossingen, zodat we die Furriends For Life kunnen waarmaken.

En nu gaat de podcast dus weer even in pauze. Ik ga wat vakantie nemen, en mijn online cursus over seniorkatten verder uitwerken met de hulp van een testpanel. Ik weet nog niet wanneer die gelanceerd zal worden of wanneer het derde seizoen van de podcast begint, maar als je je abonneert of mij volgt op de socials, dan blijf je sowieso op de hoogte.

Geniet van de zomer, en tot in den draai …